PHÙ MỸ , BÌNH ĐỊNH

số nhà:468 Quang Trung, Thị Tấn Phù Mỹ

HỒ SƠN

Huyện Phù Mỹ:Là một huyện đồng bằng ven biển của tỉnh Bình Định. Phú Mỹ giáp các huyện Hoài Nhơn phía bắc, nam và tây nam giáp Phù Cát,tây bắc giáp Hoài Ân và biển đông ở phía đông. Theo thống kê năm 2005 thì huyện Phù Mỹ có diện tích là 548,9km2 với dân số khoảng 188.000 người, trong đó riêng số nữ chiếm tới 96.700 người. Mật độ dân số là 342 người/ km2.

Phù Mỹ cũng như Bình Định trước đây thuộc về nền văn hóa Sa Huỳnh, sau đó thuộc sứ Việt Thường Thị rồi sau này thuộc về vương quốc Chămpa. Năm 1471, sau khi đánh phá Chiêm Thành và mở bờ cõi tới núi Thạch Bi ( Phú Yên), vua Lê Thánh Tông đã đặt phủ Phù Ly để cai quản những cư dân Chiêm Thành còn ở lại và những tù nhân hay dân nghèo miền bắc được đưa vào. Sau này qua mấy lần nhập tách thì Phù Ly được chia đôi thành Phù Cát và Phù Mỹ lấy dòng sông La Tinh làm ranh giới. Trong những năm chịu sự quản lý của chính quyền Sài Gòn nơi đây được gọi là phủ Phù Mỹ. Sau 1975 được đổi thành huyện Phù Mỹ.
Phù Mỹ có 19 đơn vị hành chính cấp xã và 2 thị trấn gồm: thị trấn Phù Mỹ và Bình Dương, các xã là: Mỹ An, Mỹ Cát, Mỹ Chánh, Mỹ Chánh Tây, Mỹ Châu, Mỹ Đức, Mỹ Hiệp, Mỹ Hòa, Mỹ Lộc, Mỹ Lợi, Mỹ Phong, Mỹ Quang, Mỹ Tài, Mỹ Thành, Mỹ Thọ, Mỹ Thắng và Mỹ Trinh. Huyện có 2 ga tàu hỏa thuộc đường sắt bắc — nam là ga Vạn Phú (xã Mỹ Lộc) và ga Phù Mỹ (thị trấn Phù Mỹ).

Thắng cảnh của Phù Mỹ tuy hoang sơ nhưng tuyệt đẹp như: chùa Hang, giếng Tiên, và di tích lịch sử Đèo Nhông và đặc biệt là một vùng ven biển tuyệt đẹp kéo dài từ Vĩnh Lợi (Mỹ Thành) đến Hà Ra (Mỹ Đức). Trong đó bờ biển Mỹ Thọ cũng tuyệt đẹp với thắng cảnh Mũi Rồng, Bãi Bàng, Hải Đăng, thuộc thôn Tân Phụng thu hút nhiều khách tham quan của các xã lân cận. Vùng ven biển Phù Mỹ là nhiều bãi cát dài trong đó có bãi cát từ Xuân Thạnh (Mỹ An) qua (Mỹ Thắng) đến (Mỹ Đức) là dài nhất. Ngoài ra Phù Mỹ còn một số thắng cảnh nổi tiếng trong xã và trong huyện thôi.

Huyện Phù Mỹ còn có nhiều cảnh đẹp thiên nhiên ban tặng, đa phần do dân địa phương tham quan vì còn hoang sơ. Bởi vậy với nhiều cái tên cũng tự do dân đặt ra như ; 

*Suối Tiên ( Xã Mỹ Hiệp): Với dòng nước mạnh, đổ từ lưng chừng núi, tạo thành khoang giếng to rộng như Một cái hồ sâu thăm thẳm và dòng thác nước quan năm trong vắt. 

*Thác Xanh ( Xã Mỹ Trinh): Nhiều cây Xanh rừng mọc chen chúc 2 bên bờ dòng thác ghềnh đổ từ Núi Xuống, chim chóc hót líu lo vào mùa hè với dòng nước trong xanh.

* Chùa Hang ( Thiên Sanh Tự) : Chùa được hình thành tại một núi xót của Dãy Trường Sơn, kết cấu hang đá grannit chồng chất lên nhau, có luồng Hang sâu thẳm được thờ cúng với 3 vị phật Chính: Tam thế Phật (a di Đà, quan thế Âm và Đại thế Chí)..dần dần được bổ sung thêm nhiều tượng phật như Thần Thiện, Ác 2 bên tả văn và hữu văn. Hiện tại dưới chân núi được tu bổ thêm tiền điện và chỉnh sửa đường lên Chánh điện rất nghiêm trang và dễ đi.  Chùa tọa lạc lưng chừng núi nên chim hót quanh năm, hoa rừng pha lẫn với dây rừng, lan rừng với nhiều sắc đẹp khó tả tạo thêm sự huyền ảo và thánh thót.

Truyền kỳ chùa Hang

Theo trụ trì chùa Thiên Sanh, đại đức Thích Nhuận Tín, thì chùa được khai sơn vào năm 1613 dưới thời chúa Nguyễn Phúc Nguyên. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có bất cứ tư liệu lịch sử nào đề cập chính xác điều này. Một vài tài liệu khác thì cho rằng, sau khi chùa Thập Tháp Di Đà (ở TX.An Nhơn, Bình Định) xây dựng thì đạo Phật phát triển. Nên vào cuối thế kỷ 16 đầu thế kỷ 17, có người đến hang đá ở thôn Hội Khánh kiến tạo thành chùa để tu hành, gọi là chùa Hang. Ban đầu chùa còn hoang sơ, bày biện đơn giản, mãi đến cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 và về sau thì chùa mới được tu chỉnh quy mô. Hiện có hai truyền thuyết về chùa Hang.

Lúc bấy giờ khắp vùng Phù Mỹ đã có vài ngôi chùa, nhưng không có sư trụ trì ở chùa Hang. Hay tin có ông Phan Chọn ở huyện mình vào tu hành tại chùa Trà Cang (ở Bình Thuận), dân bèn bàn nhau vào mời về. Hòa thượng trụ trì chùa Trà Cang đã đồng ý cho sư Trà Ban (tức ông Phan Chọn, có tài liệu ghi là Trà Bang) về trụ trì chùa Hang, đó là vào năm 1896. Ngoài ra, khi trở về, sư Trà Ban còn xây dựng nhiều chùa khác ở trong và các huyện lân cận. Tương truyền, do tu hành đắc đạo nên sư Trà Ban đi nhanh như bay và nhẹ tựa gió mây. Ông lại giỏi y thuật, thông kinh chú, đã thu thập thông tin, cung cấp cho nghĩa quân Trần Cao Vân thời kỳ Trần Cao Vân lấy vùng núi Bình Định, Phú Yên làm căn cứ chống Pháp.

Trong sách Nhân vật Bình Định của Lộc Xuyên Đặng Quý Địch, phần viết về nhân vật Võ Trứ, có đề cập một chuyện lạ xảy ra ở Bình Định. Khi ấy là năm Giáp Ngọ (1894), H.Phù Cát và nhiều nơi ở Bình Định dịch bệnh hoành hành, nhiều làng bị rào cách ly, có nơi dân chúng đốt làng di tản nơi khác. Người chết không kịp chôn, khắp nơi đều bao trùm bởi khí tử và dịch bệnh. Lúc này xuất hiện vị lão tăng, do tu ở chùa Hang nên gọi là thầy chùa Hang, vài hôm sau thì thấy Võ Trứ cũng có mặt. Hai người phát thuốc cho dân chữa bệnh, thuốc là tấm giấy màu vàng có in 5 hình Bồ tát Quan m, gọi là “Ngũ công Quan âm”. Ban đầu dân còn nghi ngờ, sau thấy hiệu nghiệm nên truyền tai nhau rất nhanh, đến độ quan tri huyện Phù Cát sợ thầy chùa Hang tụ hội khởi loạn nên ra lệnh cấm người đến xin thuốc, đồng thời tầm nã gắt gao thầy chùa Hang. Sau không rõ vị lão tăng mất khi nào và ở đâu, nhưng để nhớ ơn, dân tiếp tục thờ cúng ở chùa Hang.

Ngoài ra, có dư luận cho rằng có người đào trộm trước chùa thì thấy một tượng Phật Di Đà, có đề chữ Huyền Trân công chúa tặng. Dựa vào đây, người ta cho rằng chùa Hang có từ đời Trần.

Bí ẩn trong lòng chùa

Muốn lên được chùa Hang phải đi theo dốc đá quanh co, đi mãi, khi nào gặp một tảng đá to thì đó chính là “mái che” của chùa. Cạnh bên trái “mái che” được bày biện mấy ghế đá, bên phải các ghế đá này có một lối đi nhỏ để vào hang. Muốn qua lối này phải khom người xuống, lúc này đã cảm nhận được cái lạnh của hang đá. Lại theo vài ba bậc đá nữa, sẽ thấy bàn thờ các Phật.

Chùa Hang tuy nhỏ nhưng đủ cho hơn chục người đi đứng thoải mái. Về chùa Hang, có ông Đặng Như Dước là người bỏ ra nhiều thời gian và công sức tìm hiểu, sưu tầm những chuyện truyền thuyết kỳ bí quanh ngôi chùa này. Những tài liệu hiện có, đang lưu giữ tại chùa cũng như Ban Văn hóa xã Mỹ Hòa đều là do ông Dước cung cấp. Ông trước đây là cán bộ tiền khởi nghĩa, nguyên là Bí thư Đảng ủy xã Mỹ Hòa. Ở tuổi 95 nhưng ông chỉ hơi nặng tai, còn đầu óc rất minh mẫn, nhớ kỹ càng lịch sử và những truyền thuyết của chùa Hang.

Người ta kể rằng ở chùa Hang có hai đường đi, một lên trời và một xuống âm phủ. Phía trên bàn thờ của chùa Hang, chệch về phía tay phải còn có một lỗ “thông hơi”. Lỗ “thông hơi” này chính là đường lên trời. Trước đây, phía dưới “mái che” của chùa Hang (không rõ về phía nào) có một đường hầm chạy xuống, người ta gọi là đường xuống âm phủ. Tương truyền khi còn sống, một trụ trì của chùa là sư Nguyên Lượng có đi thử, càng đi càng thấy sâu thăm thẳm, khó đi nên đành quay trở lại.

Lại có lời kể, một người nọ, vì muốn kiểm chứng độ sâu của “đường xuống âm phủ”, nên gánh theo hai thúng nến để đốt lần soi đường. Nến gần hết mà hang vẫn còn xa vời vợi nên đành quay trở về. Có người thả một quả bưởi được khắc dấu xuống hang, một thời gian sau thì có người tận cửa biển Đề Gi cách chùa hơn 20 km nhặt được. Từ ấy dân gian đồn rằng cái hang này ăn thông với biển. Trải qua chiến tranh, “đường xuống âm phủ” đã bị vùi lấp.

 * Các Hồ Chứa Nước: Rất đẹp và là một phần nguồn sống của cư dân miền núi và Trung Du như các Hồ Diêm Tiêu, Hồ Mỹ Trinh, Hồ Lô Sổ, ....Đặc biệt hơn, nguồn cá tự nhiên  rất lớn vào mùa nước lớn như Hồ Châu Trúc,....Vừa có vẻ đẹp thiên nhiên lại vừa cung cấp nguôn nước cho nông nghiệp Huyện. Cũng là nơi diễn ra các lễ hội đua thuyền hằng năm để kỷ niệm chiến thắng Đống Đa của Vua Quang Trung (Mùng 5 âm lịch tết ).

* Đèo Nhông Dương Liễu: Nơi ngắm cảnh đất trời và đầm phá của các xã Mỹ Phong, có cung đường sẻ núi để đến Vùng Biển Mỹ Thọ rút ngắn được thời gian và tạo thuận tiện cho việc phát triển các vùng hẻo lánh. Cũng là nơi tự hào của dân địa phương về chiến thắng hiển hách Trận Đèo Nhông Dương Liễu .Mùa xuân năm 1965, để phối hợp với chiến trường toàn miền Nam và giành quyền chủ động trên địa bàn Phù Mỹ, Bộ tư lệnh Mặt trận A1 được nhanh chóng thành lập theo sự chỉ đạo của Khu ủy Khu V, Bộ tư lệnh Quân khu V và Tỉnh ủy Bình Định. Ngay sau đó, đồn Dương Liễu (nay là đồi Sa Lem) được chọn làm điểm tiến công đầu tiên của QGP.

Vào lúc 0 giờ 30 phút đêm mùng 4 rạng sáng mùng 5 Tết Ất Tỵ (tức vào khoảng ngày 6 tháng 2 năm 1965), lực lượng chủ công của Tiểu đoàn 2, thuộc Trung đoàn 2 cùng bộ đội địa phương huyện Phù Mỹ đã bí mật, bất ngờ tập kích vào đồn Dương Liễu. QGP nhanh chóng làm chủ trận địa chỉ sau 10 phút, diệt gọn 1 đại đội Cộng hòa và 4 trung đội dân vệ của QLVNCH, làm chết gần 200 quân địch, thu 170 súng và nhiều quân trang, quân dụng các loại . Tuyến phòng thủ của VNCH dọc Đường số 1 ở phía Bắc Bình Định bị uy hiếp nặng.

Nhận định đồn Dương Liễu là vị trí quan trọng, đối phương sẽ đưa quân lên tái chiếm, trên đường hành quân sẽ phải qua Đèo Nhông nên Trung đoàn An Lão đã bố trí Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 3 phục kích tại khu vực này.

Trước thất bại ở cứ điểm Gia Hựu (Hoài Nhơn) và đồn Dương Liễu, phía VNCH phản ứng trong thế cảnh giác. Sau 2 ngày thăm dò, ngày mùng 7 Tết, QLVNCH cho 2 tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 41 cùng 2 chi đội xe bọc thép M-113, có cả pháo binh và máy bay chiến đấu yểm trợ theo Đường số 1 từ quận lỵ Phù Mỹ tiến ra Dương Liễu nhằm giải tỏa, tái chiếm. Trên đường kéo quân đến Đèo Nhông, mặc dù đã trinh sát kỹ, ném bom và bắn phá ác liệt dọc hai bên đường nhưng QLVNCH vẫn không phát hiện được lực lượng phục kích của đối phương. Trong khi đó, tuy bị bom pháo địch bắn phá liên tục dọc đường gây một số thương vong, nhưng các binh sĩ QGP vẫn bình tĩnh chờ lệnh xuất kích. Đến 14 giờ cùng ngày, khi đội xe và bộ binh địch đi đầu chạm trán sát tuyến phục kích của QGP tại Đèo Nhông, lực lượng Tiểu đoàn 1 QGP đã nhanh chóng khép kín vòng vây bằng cách khóa đuôi tại Đá Dốc (Diêm Tiêu) và toàn bộ lực lượng của QLVNCH đều nằm gọn trong đội hình phục kích và bị tấn công. Từ các điểm cao, hỏa lực của QGP cấp tập nhả đạn vào đúng đội hình trung tâm của đối phương. Trận đánh diễn ra quyết liệt. Tuy bị đánh bất ngờ nhưng với số đông, vũ khí trội hơn nên phía VNCH chống trả khá quyết liệt. Các trận địa pháo của họ cùng các tốp máy bay chiến đấu nã pháo, bom ào ạt xuống trận địa, nhưng không ngăn nổi bước tiến của QGP. QGP nhanh chóng áp sát đội hình địch, dùng chiến thuật cá nhân đánh giáp lá cà nhằm vô hiệu hóa hỏa lực đối phương. Đến 16 giờ 30 phút cùng ngày, QGP hoàn toàn làm chủ trận địa, xóa sổ 2 chi đội xe bọc thép của QLVNCH. Bị thiệt hại nặng nề, chiều mùng 7 Tết, phân đội M-113 gồm 3 chiếc cùng lực lượng còn lại của QLVNCH rút lên Phù Mỹ. Số tàn quân VNCH, có cả cố vấn Mỹ còn lại chạy ra vòng ngoài bị du kích các xã Mỹ Trinh, Mỹ Phong truy bắt và tiêu diệt. Trong thời điểm này, tại cứ điểm An Lương án ngự phía Đông huyện lỵ, lực lượng dân quân du kích xã phối hợp với quần chúng tổ chức nổi dậy, giành quyền kiểm soát tại xã Mỹ Chánh

* Đồi Cát Mỹ Lợi ( sa mạc cát): Với dãi cát trắng mênh mông và rộng lớn. Nếu so với Mũi Né, Đồi Nam Cương Ninh Thuận thì Đồi Cát Mỹ Lợi rộng lớn hơn nhiều, với nhiều hình hài nhấp nhôbởi làn gió biển rất đẹp mắt. Muốn vượt qua đồ cát giữa trưa hè phải mang theo nước uống mới vượt nổi, để đến với bãi biển cát mịn trắng phau và trong suốt, bạn có thể tắm biển cách bờ cả trăm mét vẫn an toàn vì bãi cát lài rất an toàn. 

www.dulichchatluongtphcm.com........www.dulichchatluongtphcm.comwww.dulichchatluongtphcm.com